Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko

Od kilkunastu lat sporządzając prognozy oddziaływania na środowisko, mając liczne przemyślenia dotyczące prowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko staramy się wyznaczać nowe standardy w zakresie sporządzani prognoz oddziaływania na środowisko, w swoim dorobku mamy recenzowane publikacje naukowe, afiliowane m.in. przez RDOŚ w Poznaniu, RDOŚ w Szczecinie czy GDOŚ Doświadczenie zdobyte w praktyce procedowania strategicznych ocen oddziaływania na środowisko oraz wiedza zdobyta poprzez pracę naukową pozwoli na realizację powierzonych nam zadań w profesjonalny i zoptymalizowany finansowo i czasowo sposób.Opracowaliśmy kilkadziesiąt prognoz oddziaływania na środowisko wraz z pisemnym podsumowaniem i uzasadnieniem nie tylko dla dokumentów planowania przestrzennego (projektów SUiKZP i MPZP) ale również dla innych dokumentów strategicznych m.in. gminne programy rewitalizacji, programy ochrony środowiska, strategie rozwoju).

Zapraszamy do współpracy

FAQ

Czym jest opracowanie ekofizjograficzne i w jakim celu należy je opracować?

Aktualnie obowiązującym aktem prawa i jednoznacznie wskazującym na konieczność zapewnienia w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP) i miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) warunków równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami środowiska, jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2019 r. poz. 1396 ze zm.) W ustawie tej, w art. 72 ust. 4 wskazuje się, by warunki te zostały określone na podstawie opracowań ekofizjograficznych, które w kolejnym ustępie zdefiniowano jako dokumentację charakteryzującą poszczególne elementy przyrodnicze na obszarze objętym SUiKZP lub MPZP i ich wzajemne powiązania. Sporządza się je przed rozpoczęciem prac nad projektem ww. dokumentów. Zakres, w jakim należy sporządzić opracowanie ekofizjograficzne podstawowe i problemowe, określono w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. Nr 155 poz. 1298). Podkreślić należy, że opracowanie ekofizjograficzne należy sporządzić w formie kartograficznej i opisowej. Opracowanie ekofizjograficzne czasami nazywane jest opracowaniem środowiskowym czy ekspertyzą środowiskową sporządzaną na potrzeby planowania przestrzennego.

Czym jest strategiczna ocena oddziaływania na środowisko?

Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko zdefiniowana w art. 3. ust. 1 pkt 14 w ustawie dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2018 poz. 2081 ze zm.) rozumiana jest jako postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności:

• uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko,
• sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko,
• uzyskanie wymaganych ustawą opinii,
• zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w postępowaniu.

W jakim celu przeprowadza się strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko?

Celem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest określenie najbardziej prawdopodobnych skutków jakie może wywołać realizacja ustaleń dokumentów planistycznych w środowisku. Pamiętajmy o tym, że „postępowanie takie ani nie daje, ani dać nie może stuprocentowej pewności” zawsze ma ono charakter hipotetyczny. Celem tego postępowania jest również wskazanie elementów projektowanych dokumentów, które mogą znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko przyrodnicze oraz wskazanie rozwiązań alternatywnych i określenie działań minimalizujących a w ostateczności kompensujących utracone walory środowiska przyrodniczego.

Jakie dokumenty wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny odziaływania na środowisko?

Odpowiedź na pytanie jakie projekty dokumentów wymagają przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko znajdziemy w art. 46 ww. ustawy i zgodnie z tym artykułem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty:

• koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego,
• polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko,
• polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony.

Autorzy ustawy konstruując zapis art. 47 ustawy OOŚ stwierdzili, że konieczne jest rozszerzenie katalogu dokumentów wymienianych w art. 46 o inne dokumenty, które wyznaczają ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub że realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko.

O tym czy dany dokument tworzy ramy dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko po uzgodnieniu z właściwym organem dyrekcji ochrony środowiska stwierdza organ opracowujący dany dokument.

Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest również wymagane w przypadku wprowadzania zmian do już przyjętego dokumentu, czasami zdarzają się sytuacje, w których stwierdza się, że ocena była już przeprowadzona a zmiana w dokumencie jest niewielka i nie przeprowadza się postępowania. Interpretacja taka jest błędna, ponieważ odstąpienie od przeprowadzenia postępowania w sprawie strategicznej oceny może dotyczyć wyłącznie projektów stanowiących niewielkie modyfikacje przyjętych dokumentów tylko po uzgodnieniu odstąpienia z właściwymi organami, o których mowa w art. 57 i 58 ustawy OOŚ.

Z jakim organem uzgadniamy stopień szczegółowości prognozy oddziaływania na środowisko?

Pierwszym obligatoryjnym etapem postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zgodnie z art. 53 ustawy ooś jest uzgodnienie z właściwymi organami (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny lub Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, w przypadku gdy planowana realizacja danego dokumentu dotyczy obszarów morskich Dyrektor Urzędu Morskiego), zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Uzgodnienia dokonuje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku o uzgodnienie.

Jakie elementy powinny się znaleźć w prognozie oddziaływania na środowisko?

Sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko jest najważniejszym etapem postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. „Prognoza oddziaływania na środowisko jest dokumentem mającym charakter dowodu w postępowaniu administracyjnym”.

Zakres w jakim należy sporządzić prognozę oddziaływani na środowisko reguluje art. 51 ust 2 ustawy OOŚ i zgodnie z zapisami tego artykułu prognoza oddziaływania na środowisko:

1. zawiera:

• informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami,
• informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
• propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
• informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
• streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;

2. określa, analizuje, ocenia:

• istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,
• stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
• istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
• cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
• przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;

3. przedstawia:

• rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
• biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.

Konstrukcja prawna art. 51 ust. 2 ustawy OOŚ o tyle o ile definiuje elementy, które powinny składać się na prognozę oddziaływania na środowisko nie określa etapów, w jakich należałoby sporządzać prognozę. Nie precyzuje również struktury opracowania. Zasadniczo możemy wydzielić trzy etapy pracy podczas sporządzania prognozy. Pierwszym jest etap analizy, drugim etap oceny a ostatnim etap rozwiązań.

Należy podkreślić, że katalog elementów, które powinny składać się na prognozę nie jest ograniczony tylko do elementów wymienionych w art. 51 ustawy ooś. Organ opracowujący prognozę musi uzgodnić zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w prognozie, a właściwe organy uzgadniające zakres mogą stwierdzić konieczność rozszerzenia lub uszczegółowienia prognozy o elementy nie wymienione w ustawie.

Kto i opinie jakich organów powinien uzyskać w toku postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko?

Konieczność uzyskanie opinii do projektu dokumentu wynika wprost z art. 54 ust. 1 ustawy ooś , który mówi, ze organ opracowujący projekt dokumentu, poddaje projekt wraz z prognoza oddziaływania na środowisko, opiniowaniu przez właściwe organy najczęściej RDOŚ i Wojewódzkiego lub Powiatowego Inspektora Sanitarnego w przypadku gdy planowana realizacja danego dokumentu dotyczy obszarów morskich Dyrektor Urzędu Morskiego.

Co powinno zawierać pisemne podsumowanie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko?

Na podstawie art. 55 ust. 3 ustawy OOŚ do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione:

• ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
• opinie właściwych organów, o których mowa w art. 57 i 58 (Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska, Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny lub Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, w przypadku gdy planowana realizacja danego dokumentu dotyczy obszarów morskich Dyrektor Urzędu Morskiego),
• zgłoszone uwagi i wnioski,
• wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone,
• propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu.

Zgodnie z art. 55 ust. 4 ustawy OOŚ podmiot opracowujący projekt dokumentu przekazuje przyjęty dokument wraz z podsumowaniem właściwym organom. Nie przekazanie dokumentów stanowi istotne uchybienie proceduralne i może skutkować orzeczeniem o nieważności uchwały.